De afstand van Singer in Laren tot zorgcentrum Symfonie in Boxmeer is, letterlijk en figuurlijk, groot. Voor de meeste oudere bewoners van het zorgcentrum zit een bezoekje aan het kunstmuseum er niet meer in. Het is het idee achter ‘Kunst over de vloer’ van Club Goud. In dit project brengen ze kunstwerken uit het museum naar de ouderen toe, in een échte expositie op locatie. De expositie inclusief een programma hier omheen, wordt samengesteld door een ontwikkelteam waar de ouderen zelf aan deelnemen.
Kunst over de vloer
Je kunt er niet omheen: de twee grote houten panelen in het midden van het restaurant van het woonzorgcentrum, met aan allebei de kanten 5 kunstwerken.
Samen met de ouderen uit het zorgcentrum, wordt in het project ‘Kunst over de vloer’ het thema voor de expositie gekozen. Daarna wordt er een selectie gemaakt van de schilderijen. Dit gebeurt in 3 sessies. Waarna een échte opening volgt op locatie.
Verbinden
De sessies worden begeleid door medewerkers van Club Goud, een kunstenaar, een vertegenwoordiger van het museum en een medewerker van de zorglocatie waar het project op dat moment mee samenwerkt.
“Dit project is voor ons een kans om de doelgroep die hier woont te bereiken”, vertelt Sophie Valkenier, medewerker Educatie en Inclusie van het museum Singer in Laren.
“De expositie die je hier ziet is heel lokaal bedoeld, voor de mensen die hier wonen, hun familieleden en naasten, maar ook voor mensen in de wijk. Club Goud legt met dit project hiervoor de verbindingen. Dat is voor ons heel waardevol.”
Dialoog
En dat gaat verder dan alleen het openen van een expositie. Bewoners die het leuk vinden, mogen zelf meedenken. En er worden creatieve workshops rondom het thema gegeven. “We vinden het heel belangrijk dat we niet alleen kunstwerken brengen, maar ook een gesprek. Alleen maar feiten over kunst, dat blijft niet hangen. Het gaat om de dialoog: wat zie je? Wat ervaar je als je naar de werken kijkt? Wat maakt een thema bij je los?”
Dat beaamt ook Miranda, coördinator informele zorg bij Symfonie. Zij was betrokken bij het team dat de expositie op de locatie ontwikkelde. “Hier staat nu de expositie, maar ik vond vooral het voortraject heel waardevol en bijzonder: het uitzoeken, het meedenken. De ouderen zijn echt geïnteresseerd geraakt.”
Volgens Miranda draagt het project op een mooie manier bij aan het welzijn van ouderen. “Het is niet alleen naar kunst kijken. De kunst maakt verhalen los van vroeger. De beelden roepen bij iedereen wel herinneringen op.”
Kunst als opening voor meer
Marcelle is als kunstenares vanaf de eerste sessie betrokken bij het maken van de exposities. En daar is ze blij mee: “Zo krijg je heel goed mee: wat leeft er nou? Waarom maken ouderen bepaalde keuzes?” Het is volgens haar een belangrijk onderdeel van het project. “Zo voorkomen we dat het ‘ons’ idee wordt, en echt een project van deze mensen is”, vertelt ze enthousiast.
Werken met de doelgroep ouderen is voor Marcelle vooral inspirerend. “In ieder mens zit een gelaagdheid of diepte die we op het eerste gezicht niet zien. Kunst kan het gesprek openen en meehelpen om die lagen te ontdekken. Bij oudere mensen zie je dat lange leven wat ze in zich dragen. Het zijn ontzettend boeiende mensen om te ontmoeten en mee samen te werken.”
Uitdagen en ‘schuren’
Ouderen worden volgens Marcelle nog vaak onderschat. “In sommige groepen zie je dat ouderen kunstwerken kiezen waarvan je het vooraf echt niet zou verwachten. De workshops die ik er omheen creëer zijn ook uitdagend. Het is veel meer dan alleen een kommetje schilderen. Ik doe echt een beroep op ze en kies opdrachten die ze niet gewend zijn.”
Zo werkt ze als kunstenares bijvoorbeeld veel met houtskool, wat hele vieze handen oplevert. Vooraf kunnen deelnemers nog weleens huiverig zijn. “Maar als ze hier eenmaal mee bezig zijn dan zijn ze bijna altijd enthousiast. Ze voelen zich echt uitgedaagd!”
Dat beaamt ook Tonnie, vrijwilliger bij zorgcentrum Symfonie en deelnemer aan het ontwikkelteam van de expositie op deze locatie. “Dit is echt weer eens wat anders dan sjoelen of kaarten”, deelt ze enthousiast. “Ik vind het heel leuk om in dit team samen te werken.”
Dat is uiteindelijk waar de makers van Club Goud het voor doen. “Je ziet echt de trots op het gezicht van de bewoners en vrijwilligers die hebben meegeholpen in het ontwikkelteam”, zegt Suzanne, een van de medewerkers van Club Goud. “Het proces is daarom ook zo veel belangrijker dan de werken die je hier nu ziet hangen.”
Ambities
De expositie ‘De mens in zijn omgeving’ staat ongeveer twee weken in zorgcentrum Symfonie. Daarna reist de voorstelling door naar andere locaties van de zorgorganisatie waar Symfonie onderdeel van is.
Club Goud gaat de komende maanden samen met andere partners aan de slag met nieuwe exposities. Hiervoor wordt samengewerkt met andere zorginstellingen, maar ook met nieuwe culturele instellingen. En daar zitten opvallende namen tussen zoals Zilvermuseum. “Een hele andere samenwerking”, aldus Suzanne. “Maar dat zoeken we ook wel bewust op.”
De ambities zijn dan ook groot. “Het project kan ook met andere sectoren dan alleen musea, denk bijvoorbeeld aan dansgroepen of filmfestivals”, legt Suzanne uit. “Onze droom is dat er zonder onze tussenkomst ook van dit soort initiatieven kunnen ontstaan.” Maar daar is volgens Suzanne nog wel wat voor nodig. “Je ziet dat je toch wel een heel traject met elkaar aangaat en dat de samenwerking tussen de verschillende partijen heel belangrijk is. Het is zeker geen ‘plug and play’.”
Ook een expositie op locatie brengen?
Kunst over de vloer is onderdeel van het satellietprogramma van het Lang Leve Kunst Fonds. Binnen dit programma wordt gekeken hoe organisaties hun initiatief op kunnen schalen, verder uit kunnen breiden én de formats of concepten kunnen delen met anderen. De formats kunnen u inspireren om ook culturele activiteiten voor ouderen te organiseren, zonder dat u hiervoor zelf een heel nieuw format hoeft te ontwikkelen.
Wilt u meer weten over dit project? Neem hiervoor contact op met Suzanne via suzanne@clubgoud.com
