De rol van de kunstenaar

Heb je nu eigenlijk persé die kunstenaar nodig als je kunstactiviteiten voor ouderen start? Wij zijn daar heel duidelijk over: ja! Hun meerwaarde is niet te missen. Maar niet elke kunstenaar is geschikt voor het werken met deze doelgroep.

Tips

Werk altijd met een kunstenaar
Het gaat om creatieve ontwikkeling, dat is een vak, dus schakel een kunstenaar in! De kunstenaar weet de activiteit boven het alledaagse uit te tillen. Door de opdracht, door het materiaalgebruik, door de bejegening van de deelnemers én door de manier van presenteren van het resultaat.
Zoek de juiste kunstenaars
Niet elke kunstenaar is geschikt voor het werken met (kwetsbare) ouderen. Hij of zij moet er echt plezier in hebben en er uitdaging inzien. Een mensenmens zijn. Een dirigent die alleen maar wil dat het stuk perfect wordt uitgevoerd en daarin geen concessies wil doen is waarschijnlijk niet geschikt. Het gaat ook om het avontuur! Wees dus niet te snel tevreden als het gaat om het vinden van kunstenaars voor je initiatief. En ben je zelf die kunstenaar, blijf jezelf dan ontwikkelen in het contact met ouderen.

Begeleidt de kunstenaar
Is het werken met ouderen nieuw voor de kunstenaar, zorg dan voor begeleiding of een korte training op maat. Zeker als het gaat om kwetsbare ouderen of ouderen met dementie. Het helpt sterk als de kunstenaar weet met wat voor mensen hij of zij gaat werken. En hoe hij met zijn of haar gedrag de ouderen het beste kan begeleiden en inspireren.
Combi met amateurkunstenaars kan ook
Wanneer het project veel begeleiding door kunstenaars vereist, kan dit aardig in de papieren lopen. Een oplossing kan dan zijn om ook amateurkunstenaars te betrekken, onder leiding van een professioneel kunstenaar. Hij of zij leidt de amateurkunstenaars op en coacht deze. Met name op het punt van out-of-the-box denken en leren inspireren.

Droomoord
”Kunnen wij dat wel?“ vraagt Tonnie (86) aan Jorn Snelting (de filmregisseur). Ze heeft veel zin om mee te doen met de film, maar ja … Jo (90) en zij zijn allebei niet meer zo mobiel en ze ‘hebben nog wel es wat’. Maar Jorn zegt zeer overtuigend “jazeker, jullie kunnen dat!”. Met het Fit-ART team richt Jorn het filmproject helemaal op maat in voor ouderen zodat zij zich comfortabel voelen. Minder mobiel zijn, slecht zien, geen lange teksten kunnen onthouden, het is allemaal geen probleem. Het is een kwestie van steeds omdenken, zodat niemand zich ‘incapabel’ voelt en kan blijven meedoen. Het belangrijkste is een positieve teamspirit te creëren van crew en cast, hen gelijkwaardig mee te nemen in het verhaal (doel) en hoe de reis gaat verlopen (de weg waarlangs), de deelnemers steeds een beetje meer uit te dagen om hun grenzen op te zoeken, en kunnen bouwen op een goed team dat ‘ontzorgt’! Dat maakt dat deelnemers succes proeven, hun kwalen vergeten en zelfs een lange draaidag aandurven van 10 uur ‘s morgens tot 8 uur ’s avonds. Moe? Ach, dan slaap je lekker. En zo kwam het dat Jo en Tonnie – samen met nog 10 leeftijdsgenoten – meespeelden in de film Droomoord.

Foto Tiemen van Dijk | Fit-ART: Een scène uit de film Droomoord

Achtergrond

De kunstenaars zijn om verschillende redenen essentieel voor deze projecten. Vanzelfsprekend omdat zij een vak hebben en daarin opgeleid zijn. Als je dat vak in de vingers hebt lukt het veel beter om daar anderen in te ontwikkelen. Maar ook omdat zij out-of-the box denken. Kunstenaars zien mogelijkheden waar anderen die niet zien, zij leggen onverwachte relaties en zijn zien schoonheid in onverwachte dingen.

Bovendien hebben ze vaak een open mind en zijn ze van nature nieuwsgierig. Dat helpt enorm in het contact met ouderen. Het doet er voor hen vaak niet toe dat mensen oud zijn. Zij gaan gewoon met hen aan de slag en kijken wat er wel kan, daar helpt hun creativiteit dan weer bij.

Een interessante ‘bijvangst’ is dat de inzet van kunstenaars regelmatig ook een positief effect heeft op de betrokken medewerkers en vrijwilligers van welzijnsorganisaties, buurtinitiatieven en zorginstellingen. Vooral de professionals zijn vaak druk en sterk probleemgericht bezig. Via de kunstenaar leren zij meer te denken in mogelijkheden, eens iets geks te doen en daarvan te genieten.

Tips & Links