Onderzoek
Onderzoeksprogramma Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning, 2019 – 2022. Zie de resultaten op www.kunstindezorg.com. De waarde van kunst voor ouderen zit ‘m grotendeels in Positieve gevoelens, Uitgedaagd worden en Diepgaand contact. Zie ook de factsheet.
Het doel van het onderzoeksprogramma was en is het verbinden van cultuur aan langdurige zorg en ondersteuning, op een structurele en duurzame manier. De vraag die hierbij centraal staat is: wat zijn de effecten van kunst op de (positieve) gezondheid en het welbevinden? Door kunstinitiatieven te onderzoeken wordt zichtbaar welke elementen hierbij een rol spelen. Het lopende onderzoek is gegund aan een consortium onder leiding van Amsterdam UMC/Leyden Academy on Vitality and Ageing. Het Lang Leve Kunst Fonds draagt financieel bij aan de projecten waarbij het onderzoek plaatsvindt. In 2020 heeft het onderzoek zich uitgebreid naar corona-proof varianten van de projecten.
Kunst en cultuur onder ouderen, – Een kwantitatief onderzoek onder 60-plussers, in opdracht van het Lang Leve Kunst Fonds, uitgevoerd door Ruigrok NetPanel, december 2020. Belangrijke uitkomsten: 74% van de mensen van 60 jaar en ouder lijkt het leuk om (weer) actief kunst te beoefenen. Fotograferen (43%), een instrument bespelen (25%), schilderen of tekenen (25%) en leren hoe je social media gebruikt (29%) zijn favoriet. Ouderen verwachten dat de activiteiten plezier geven en kijken er naar uit om samen met kunst bezig te zijn. Zij geven daarnaast aan dat ze kunstparticipatie zinvolle tijdsbesteding vinden die hen scherp houdt. De voornaamste belemmeringen voor deelname zijn lichamelijke beperkingen en de kosten.
WHO-rapport – What is the evidence on the role of the arts in improving health and well-being? A scoping review, uitgegeven door hde World Health Organization, 2019.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft 900 onderzoeken geanalyseerd en concludeert nu officieel: het actief of passief beleven van kunst bevordert de gezondheid en het algehele welbevinden. Het onderzoek werd op 11 november 2019 in Helsinki gepresenteerd. De WHO roept beleidsmakers op om meer te investeren in culturele interventies in de gezondheidszorg. Lees het hele artikel op de site van LKCA.
Kennissynthese Kunst en positieve gezondheid – Een overzichtsstudie van culturele interventies met mensen die langdurig zorg en ondersteuning ontvangen, uitgegeven door Hogeschool Windesheim, 2017. Dit onderzoek is in 2016/2017 in opdracht van instituut ZonMW. Eén van de conclusies is dat er meer onderzoek nodig is om de positieve effecten van kunst op de gezondheid en het welzijn van ouderen aan te tonen. Dieuwke de Boer en Désirée te Marvelde concluderen in hun artikel uit 2018 dat er diverse redenen zijn voor dit gebrek aan bewijs: ‘Het probleem is dat de kunsten niet het – in de zorg dominante – paradigma van evidence-bases practice volgen. Dit heeft onder andere te maken met de grote diversiteit in kunstvormen en praktijksituaties. Ook zijn culturele interventies vrijwel altijd kleinschalige projecten met kleine onderzoeksgroepen (…).’
Wat werkt bij culturele interventies voor ouderen – hoe kunst kan bijdragen aan positieve gezondheid, uitgegeven door Movisie, 2018
Gezocht wordt naar antwoord op de volgende vragen: Welke mechanismen zorgen voor een positief effect en welke factoren werken belemmerend of bevorderend? In totaal zijn er voor dit Wat Werkt bij-dossier 64 nationale en internationale bronnen geraadpleegd, variërend van literatuur reviews, kwantitatieve effectstudies en kwalitatief onderzoek.
Museum op recept, overzichtsartikel van Mark Mieras in opdracht van het Mauritshuis, 2015
Mark Mieras laat zien dat museale programma’s voor ouderen (met dementie) en hun mantelzorgers vaak positieve effecten laten zien en dat de onderliggende mechanismen op hersenniveau deels in beeld zijn. Zo zorgt het feit dat de deelnemers geboeid zijn (gerichte aandacht) ervoor dat zij minder rusteloos zijn. Dat is minder belastend voor de hersenen. Hij beschrijft daarnaast een effect via de lijn van de empathie en via het geven van betekenis aan het eigen levensverhaal.
Kunst als recept, uitgegeven door de Boekmanstichting, 2015
Kunst als recept gaat over de bijdrage van kunst aan het gezond ouder worden en over toepassingen van kunst in de gezondheidszorg, variërend van zorg voor ouderen, gehandicapten, jeugd en cliënten in de geestelijke gezondheidszorg, tot zorg in ziekenhuizen en revalidatiecentra.
Older people and culture – older, culturally active and full of live, published by Long Live Arts (Lang Leve Kunst), 2014
Which aspects of artistic activities make the difference? And to what should you pay attention when offering arts to older people? This short literature study will seek the answers to these questions by looking at the underlying (neuro)psychological processes.
Kunstbeoefening met ambitie – naar een lokaal en stimulerings- en faciliteringsprogramma voor kunstbeoefening door ouderen, uitgegeven door het Landelijk Expertise Centrum Sociale Interventies (LESI), 2012
De centrale onderzoeksvraag luidt: Welke rol speelt kunstbeoefening in het welzijn van ouderen, en hoe kan op grond daarvan kunstbeoefening door ouderen effectief worden gestimuleerd en gefaciliteerd? LESI onderzocht het thema ouderen en kunstbeoefening in opdracht van Kunstfactor, sectorinstituut amateurkunst, en de ouderenfondsen RCOAK en Fonds Sluyterman van Loo.